De afgelopen weken is er veel neerslag gevallen. Toch hebben de sneeuw en regen weinig invloed gehad op het grondwater. Meer dan de helft van de meetplaatsen in Vlaanderen kennen nog altijd (zeer) lage grondwaterstanden. De neerslag die is gevallen is niet kunnen doordringen in de bodem omdat hij te snel wordt afgevoerd.
De droge zomers van de afgelopen jaren hebben gezorgd voor een historisch lage grondwatertafel. De gevolgen zijn duidelijk, met tegenvallende oogsten, verdroogde percelen en hoge kosten voor het aanvoeren van irrigatiewater. Er worden in allerijl waterputten geboord, maar die moeten steeds dieper zijn om nog aan water te geraken. Onze nood aan water heeft gevolgen op korte en lange termijn, en de gevolgen op lange termijn zijn dikwijls van die soort dat ze niet meer op te lossen vallen.
Toch moet er nog niet gewanhoopt worden. Er zijn een aantal eenvoudige zaken die we als landbouwsector kunnen doen om (regen)water niet verloren te laten gaan.
Organisch materiaal
Een bodem die rijk is aan organisch materiaal kan meer water bufferen dan een arme bodem. 1% stijging van de organische stof in de bodem zorgt er voor dat die bodem tussen de 65.000 liter (op zandgrond) en 93.000 liter (op kleigrond) extra water kan vasthouden. In een rijke bodem kan water ook sneller infiltreren zodat het minder kan afspoelen.
Een bodem die bedekt is met organisch materiaal gaat neerslag afremmen en zo minder erosiegevoelig zijn.
Praktisch wil dit zeggen dat je als landbouwer inzet op groenbemesters en/of stalmest (of compost) voor de aanbreng van organisch materiaal, de grond niet meer bewerkt dan nodig en gewasresten zoveel als mogelijk in de bovenste laag van de bodem houdt.
Afvoer van water
I
n Vlaanderen is hard ingezet op drainage. Drainage moest vochtige gronden bewerkbaar maken maar nu stellen we vast dat het regenwater niet meer kan doordringen in de diepere grondlagen om daar het grondwater aan te vullen. Via een stelsel van beken en grachten is er ook een systeem gemaakt langs waar water zo snel mogelijk afgevoerd wordt. Op die manier worden eventuele overstromingen voorkomen, maar zo wordt er ook voor gezorgd dat het water niet kan doordringen in de bodem.
Ingrepen om water langer vast te houden moeten niet groot zijn. Zo kunnen beken en grachten voorzien worden van dammetjes die water vast houden zodat het kan indringen in de bodem. Een iets grotere ingreep is de aanleg van een poel(tje). Dit wil zeggen dat we grond opofferen, maar is die natte plek waar de rooier of hakselaar steevast vast rijdt echt de moeite waard om telkens te bewerken? Zou die op termijn niet meer opbrengen als plek om water vast te houden?
Grondbewerking
Bij elke vorm van grondbewerking moeten we ons de vraag stellen of die wel nodig is? Hoe minder grond bewerkt wordt, hoe minder vocht kan verdampen. Er zijn teelten die geen nood hebben aan zwaar bewerkte grond. Minder grondbewerking is niet alleen positief voor de grond en het bodemleven, maar houdt ook een besparing aan brandstof, tijd en wisselstukken in.
In ons dossier “Droogte” in Hectares 2020-003 kan je ook nog een aantal tips lezen: Lees het dossier hier
En ook in Hectares 2021-001 staan een heel aantal bruikbare tips in het dossier Agro Ecologie: Lees het dossier hier